Spółka z o.o. jest najczęściej wybieraną formą działalności gospodarczej, której prowadzenie od samego początku wymaga środków finansowych. Jest to również warunek formalny jej powstania. Wspólnicy przed zarejestrowaniem spółki (wyjątek stanowi zakładanie spółki w systemie teleinformatycznym) muszą w całości wnieść wkłady na pokrycie kapitału zakładowego (minimum 5000 zł). Następnie w zależności od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, może się pojawić konieczność jej dofinansowania.
Możliwe są różne formy dofinansowania działalności spółki z o.o., w zależności od intencji wspólników oraz od tego, czy wspólnicy chcą dofinansować działalność spółki samodzielnie czy też środki te mają pochodzić z innych źródeł. W dużej części przypadków to sami wspólnicy decydują się na dofinansowanie jej działalności. W jaki sposób mogą to zrobić? Jest kilka trudniejszych i łatwiejszych sposobów.
Po pierwsze, działalność spółki z o.o. może zostać dofinansowana przez podwyższenie kapitału zakładowego.
W spółka z o.o. kapitał zakładowy może zostać podwyższony na dwa sposoby albo poprzez zmianę dotychczasowej umowy spółki lub bez jej zmiany. Powszechnie przyjmuje się, że pierwsze rozwiązanie jest tzw. trybem formalnym a drugie trybem nieformalnym.
W obu przypadkach podwyższenie może nastąpić albo poprzez zmianę ogólnej liczy udziałów, albo przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów już istniejących.
Podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy może nastąpić tylko w sytuacji, gdy wspólnicy w umowie spółki dopuścili możliwość przeprowadzenia takiej operacji. Wspólnicy najczęściej decydują się na zamieszczenie takich postanowień w umowie spółki już na etapie jej tworzenia. W ich opinii spółka powinna na tyle rozwinąć swoją działalność w przyszłości, że będzie potrzebne jej wzmocnienie kapitałowe. Jednocześnie wspólnicy pragną uniknąć zbędnych formalności związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego w sposób formalny tj. przez zmianę umowy spółki.
Postanowienia umowy spółki przewidujące nieformalny tryb podwyższenia kapitału zakładowego dla swojej skuteczności muszą zawierać pewne minimum określone w art. 257 § 1 KSH. W umowie powinna zostać określona maksymalna wysokość podwyższenia kapitału zakładowego oraz termin podwyższenia.
Natomiast w przypadku formalnego podwyższenia kapitału zakładowego stosujemy generalne zasady wynikają z art. 255 KSH. Zgodnie z ich treścią potrzeba jest więc uchwała zmieniająca umowę spółki zaprotokołowana przez notariusza oraz wpis do rejestru przedsiębiorców KRS.
Przy zastosowaniu procedury podwyższenia kapitału zakładowego działalność spółki może zostać dofinansowana na jeden z poniższych sposobów:
1.podwyższenie może zostać pokryty wkładami wniesionymi przez dotychczasowych wspólników (istnieje również możliwość wniesienia wkładów przez „nowe” osoby, które po objęciu nowo powstałych udziałów stają się wspólnikami spółki);
2.podwyższenie kapitału zakładowego może zostać pokryte również z środków własnych spółki (art. 260 KSH).
Po drugie, typowym sposobem dofinansowania działalności spółki przez jej wspólników stanowią dopłaty.
W praktyce dopłaty często są mylone z podwyższeniem kapitału zakładowego. Dopłata jest w prawdzie wpłatą do majątku spółki, ale nie wiąże się i nie prowadzi do podwyższenia kapitału zakładowego. Dopłaty nie są również pożyczką, której wspólnik może udzielić spółce.
Czy są więc dopłaty?
Dopłaty są jednym ze sposobów dofinansowania spółki z o.o. Uzyskane w wyniku dopłat środki finansowe mogą być przez spółkę wykorzystane do realizacji planowanych inwestycji, sfinansowania bieżącej działalności spółki, zwiększenia wiarygodności kredytowej lub na pokrycie strat.
Wspólnicy mogą zostać zobowiązani do wniesienia dopłat, o ile obowiązek ich wniesienia wynika z umowy spółki. Jeżeli pierwotnie umowa nie zawiera stosownego zapisy, wspólnicy mogą zmienić jej treść, wprowadzając obowiązek dopłat. Jednakże w takim przypadku wymaga jest zgody wszystkich wspólników, ponieważ taka zmiana umowy zwiększa ich świadczenia na rzecz spółki (por. art. 246 § 3 KSH).
Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów (art. 177 § 2 KSH). Powyższą regulację należy rozumieć jako relację do wartości nominalnej udziału, która może być wyrażona iloczynem, ilorazem, ułamkiem lub procentem tej ostatniej wartości (np. 100-krotność, 3/4 czy 50% nominału udziałów). Zasada proporcjonalności dopłat obowiązuje zarówno w stosunku do uregulowania obowiązku dopłat w umowie spółki, jak i odnośnie do uchwały wspólników, określających wysokość i terminy dopłat.
Zgodnie z art. 179 KSH dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Zwrot dopłat może nastąpić po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. W przypadku podjęcia decyzji o zwrocie dopłat, powinny być one zwracane równomiernie wszystkim wspólnikom.
Po trzecie, wspólnicy (wspólnik) mogą udzielić spółce pożyczki.
Pożyczki wspólników są przedmiotem indywidualnych uzgodnień (chociaż mogą być dodatkowym obowiązkiem wspólnika wobec spółki określonym w umowie spółki – por. 159 KSH) i mogą być udzielane przez wszystkich lub przez niektórych tylko wspólników, w dowolnej wysokości, niezależnie od posiadanych udziałów wspólników w spółce. Warto również zwrócić uwagę, że umowa pożyczki (art. 720-724 KC) znacznie różni się od omówionych powyżej dopłat.
Dopłaty mają przede wszystkim charakter pieniężnego, obowiązkowego świadczenia wspólników na rzecz spółki, a ich zwrot jest fakultatywny. Natomiast w przypadku umowy pożyczki jest odwrotnie, pożyczka jest dobrowolna i zawsze musi zostać zwrócona.
Stan prawna na: 15.03.2021 r.