W języku potocznym pojęcie firmy utożsamiane jest z pojęciem przedsiębiorstwa lub zakładu pracy. Jednak z prawnego punktu widzenia jest to błędne rozumowanie.
Firma jest to oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorcę, pod którym prowadzi on działalność gospodarczą lub zawodową (art. 432 KC).
W literaturze prawa i orzecznictwie utrwalony został pogląd, że firma składa się z korpusu, dodatku obligatoryjnego (wskazującego na rodzaj prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności) oraz z dodatku fakultatywnego.
W przypadku firmy osoby fizycznej jej imię i nazwisko stanowią elementy zasadnicze firmy (korpus) i mogą być jej elementami wyłącznymi. Ustawodawca nie przewiduje bowiem w tym przypadku konieczności posługiwania się żadnym dodatkiem obligatoryjnymi, przewiduje natomiast dodatki o charakterze fakultatywnym, takie jak pseudonim lub określenie wskazujące na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz określenie dowolnie obrane (art. 434 KC).
Kancelaria Radcy Prawnego (dodatek fakultatywny) Jan Kowalski (korpus)
Korpusem osoby prawnej jest jej nazwa (art. 435 § 1KC), przy czym określenie „nazwa” nie należy utożsamiać z nazwą przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym jako jego składnik zgodnie z formułą zawartą w art. 55 1 pkt 1 KC. Nazwa to jedynie pewnego rodzaju określenie słownie, stanowiące element zasadniczy firmy przedsiębiorcy będącego osobą prawną (jednostką organizacyjną z art. 331 KC). Dodatkiem obligatoryjnym firmy osoby prawnej (jednostki organizacyjnej z art. 331 KC) jest określenie wskazujące na jej formę prawną. Dodatkami fakultatywnymi, podobnie jak w przypadku osoby fizycznej, mogą być przedmiot działalności, miejsce jej prowadzenia oraz określenie dowolnie obrane (art. 43 5 § 2 KC).
Kawiarnia OAZA (dodatek fakultatywny) Jan Kowalski (korpus) spółka jawna (dodatek obligatoryjny)
Ustawodawca dopuszcza możliwość posługiwania się skrótem firmy (art. 435 § 4 KC).
Kawiarnia OAZA Jan Kowalski sp.j.
Przy formułowaniu firmy musimy jednak pamiętać o następujących zasadach:
- zasadzie jedności, zgodnie z którą przedsiębiorca może używać tylko jednej formy (art. 432 § 1 KC)
- zasadzie prawdziwości, zgodnie z którą firma nie może być niezgodna ze stanem faktycznym, jak i prawnym. Nie może wprowadzać w błąd np. co do osoby, przedmiotu działalności, formy osoby prawnej itp. (art. 432 § 2 KC);
- zasadzie jawności, zgodnie z którą firma musi zostać ujawniona w odpowiednim rejestrze. Zasada jawności firmy przejawia się także w tym, że przedsiębiorca ma ustawowy obowiązek umieszczenia na towarach, jego opakowaniach, etykiecie lub instrukcji informacji zawierających jego firmę i adres (art. 20 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Dodatkowo należy zaznaczyć, że wszelkiego rodzaju zmiany firmy wymagają ujawnienia w rejestrze (art. 432 § 2 KC);
- zasadzie ciągłością, która pozwala na zachowanie, pod pewnymi warunkami, dotychczasowego brzmienia firmy pomimo zmiany niektórych okoliczności faktycznych lub prawnych dotyczących przedsiębiorcy. W razie przekształcenia osoba prawna może zachować swoją dotychczasową firmą z wyjątkiem określenia wskazującego na formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległo ona zmianie (art. 437 KC). Także w przypadku utraty członkostwa przez jednego ze wspólników spółki (np. na skutek jego wystąpienia czy śmierci) spółka może zachować nazwisko byłego wspólnika w firmie, ale tylko za wyrażoną na piśmie jego zgodą, a w razie jego śmierci – za zgodą jego małżonka i dzieci (art.438 § 1 KC);
- zasadzie wyłączności, zgodnie z którą firma powinna wystarczająco odróżniać się od firm innych przedsiębiorców działających na tym samym rynku (art. 431 § 1 KC);
- zasadzie niezbywalności firmy, która jest wynikiem związania firmy z podmiotem występującym w obrocie gospodarczym (439 § 1 KC).
Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonania naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.