Dnia 1 sierpnia 2022 r. stosowane zacznie być nowe unijne rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111. Zastąpi ono dotychczasowe rozporządzenie nr 2201/2003. Na szczególną uwagę zasługuje dokonana na mocy rozporządzenia 2019/1111 reforma przepisów o uprowadzeniu dziecka za granicę zgodnie z konwencją haską z 1980 r. Celem unijnego prawodawcy jest zwiększenie przejrzystości i efektywności dodatkowych procedur, które w tej dziedzinie znajdują zastosowanie między Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej.
Szeroko problematyka ta została opisana w opublikowanym właśnie w artykule:
J. Pawliczak, Zmiana unijnych przepisów o uprowadzeniu dziecka za granicę, Europejski Przegląd Sądowy nr 2/2021, s. 25-32.
Do najważniejszych zmian wprowadzonych przez nowe rozporządzenie w zakresie problematyki uprowadzenia dziecka należą:
1) obowiązek zapewnienia dziecku, które jest w stanie formułować swoje poglądy, „rzeczywistej i skutecznej” możliwość ich wyrażenia, a jeżeli już to nastąpiło, obowiązek nadania przez sąd tym poglądom odpowiedniej wagi stosownie do wieku i stopnia dojrzałości dziecka;
2) przesądzenie, że postępowanie w każdej instancji sądowej powinno zakończyć się co do zasady w terminie 6 tygodni;
3) wskazanie, że orzeczenie zarządzające powrót dziecka powinno zostać wykonane szybko (co do zasady nie dłużej niż w terminie 6 tygodni);
4) ograniczenie stosowania przez sądy najczęściej powoływanej przesłanki odmowy zarządzenia powrotu dziecka (tj. istnienia poważnego ryzyka, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia), m.in. przez przyznanie sądom szerokiej możliwości stosowania środków tymczasowych i zabezpieczających;
5) reforma tzw. mechanizmu nadrzędnego, który zakłada, że nawet w razie odmowy wydania orzeczenia nakazującego powrót dziecka przez sąd jednego z państw członkowskich, ostatnie słowo co do zarządzenia tego powrotu przysługuje sądowi państwa, w którym miało ono miejsce zwykłego pobytu przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem;
6) przyznanie sądowi kompetencji do uznania nieprawomocnego orzeczenia zarządzającego powrót dziecka za tymczasowo wykonalne, niezależnie od wniesionych środków zaskarżenia, jeżeli ze względu na dobro dziecka wymagany jest jego powrót przed prawomocnym zakończeniem postępowania;
7) nałożenie na sąd obowiązku zwrócenia się do stron, bezpośrednio lub (w stosownych przypadkach) przy pomocy organów centralnych, aby rozważyły, czy są gotowe podjąć mediację lub skorzystać z innych alternatywnych metod rozwiązywania sporów.
Jakkolwiek nowe regulacje wchodzą w życie dopiero za 1,5 roku, to zarówno sędziowie, jak i pełnomocnicy powinni z wyprzedzeniem przygotowywać się do stosowania nowych reguł.
Przypominamy, że Kancelaria prowadzi sprawy dotyczące bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka za granicą.
Artykuł mecenasa Jakub Pawliczaka jest odpłatnie dostępny tutaj:
https://www.profinfo.pl/sklep/europejski-przeglad-sadowy,7252,r,2021,nr,2.html
Stan na: 1 marca 2021 r.