Zapraszamy do zapoznania się z artykułem mec. J. Pawliczaka na temat orzekania w rozwodzie o winie rozkładu pożycia, gdy rozwód podlega nie prawu polskiemu, lecz obcemu.
Artykuł został opublikowany w wydawanym przez Polską Akademię Umiejętności Kwartalniku Prawa Prywatnego nr 4/2017.
„Rozwiązanie małżeństwa na podstawie prawa obcego a orzekanie o winie rozkładu pożycia
Fragment z wprowadzenia:
Od wielu lat obserwowany jest systematyczny wzrost liczby spraw rozwodowych, w których polskie sądy stają przed koniecznością stosowania prawa obcego . Analiza orzecznictwa sądowego oraz trendów migracyjnych pozwala stwierdzić, że od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej zjawisko to uległo nasileniu. Swoboda przepływu osób skutkuje tym, że polscy obywatele coraz częściej, w szczególności za granicą, zawierają małżeństwa z cudzoziemcami . Prawdopodobieństwo pojawienia się konfliktów w takich rodzinach jest duże. Mogą one powstać między innymi w związku z trudnościami w komunikowaniu się, podejmowanymi praktykami religijnymi i kulturowymi, adaptacją partnera migrującego, odmiennymi tradycjami oraz wzorcami wychowania dzieci. Niejednokrotnie konflikty te skutkują rozpadem związku i wszczęciem w Polsce postępowania rozwodowego .
Niewątpliwie sądy polskie doświadczają poważnych trudności w przypadku orzekania rozwodu, jeżeli posiadają jurysdykcję do rozpoznania sprawy, lecz właściwe do rozwiązania małżeństwa jest prawo obce. Zachodzi wówczas konieczność łącznego stosowania norm prawa prywatnego międzynarodowego, materialnego obcego prawa rodzinnego oraz proceduralnego prawa krajowego. Stosowanie prawa staje się jeszcze bardziej skomplikowane, jeżeli w sprawie rozwodowej zgłoszone zostaje przez małżonka roszczenie alimentacyjne.
Celem niniejszego artykułu nie jest omówienie wszystkich kwestii związanych z orzekaniem przez sąd polski o rozwiązaniu małżeństwa na podstawie prawa obcego. Wymagałoby to przygotowania opracowania o charakterze monograficznym lub systemowym. (…) Odpowiedzieć należy na pytanie, czy i jak polski sąd rozwodowy powinien odnieść się do problematyki winy rozkładu pożycia, jeżeli właściwe do rozwiązania małżeństwa jest prawo obce. W tym kontekście analizy wymaga charakter norm prawnych wynikających z art. 57 k.r.o., a w szczególności to, czy przepis ten pozwala, aby wina rozkładu pożycia stała się przedmiotem rozważań polskiego sądu, jeżeli prawo obce nie przewiduje orzekania o niej.
Impulsem do podjęcia rozważań nad tytułowym zagadnieniem stały się okoliczności faktyczne i prawne sprawy, w której Sąd Najwyższy wydał postanowienie z 23 marca 2016 r. (III CZP 112/15) . W postanowieniu tym Sąd Najwyższy odmówił udzielenia odpowiedzi na przedstawione przez sąd drugiej instancji zagadnienie prawne. Dotyczyło ono możliwości stosowania przez polski sąd rozwodowy art. 57 § 1 k.r.o., gdy właściwe do rozwiązania małżeństwa jest prawo obce, które nie przewiduje ustalania winy rozkładu pożycia. Po wyjaśnieniu przyczyn odmowy podjęcia uchwały Sąd Najwyższy przedstawił kilka uwag merytorycznych, które zasługują na krytyczną analizę.