PODZIAŁ SPÓŁEK HANDLOWYCH W ŚWIETLE KODEKSU SPÓŁEK HANDLOWYCH
Spółki handlowe dzielimy na spółki osobowe i spółki kapitałowe. Wśród spółek osobowych wyróżniamy: spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną. Natomiast do spółek kapitałowych zaliczamy: spółkę akcyjną oraz spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
To czy do danej działalności wybierzemy spółkę osobową czy kapitałową w dużej części będzie zależało od rozmiaru prowadzonej działalności. Mniejsze – często rodzinne działalności – najczęściej prowadzone są w formie spółki osobowej. Natomiast dla dużych działalności zdecydowanie lepsze są spółki kapitałowe. Choć nie zawsze. Praktyka współczesnego obrotu gospodarczego często wykracza poza tradycje zastosowania spółek. Spotyka się więc zarówno małe dwuosobowe spółki osobowe, jak również spółki osobowe o znacznej liczbie wspólników, prowadzące działalność na skalę globalną – np. niektóre spółki audytorskie czy spółki prawnicze. Podobnie jest w przypadku spółek kapitałowych.
SPÓŁKI OSOBOWE I KAPITAŁOWE – CZY SIĘ RÓŻNIĄ?
Do najważniejszych różnić jakie występują pomiędzy spółkami osobowymi, a kapitałowymi należy zaliczyć:
- Sposób powstania spółki.
Aby utworzyć spółkę osobową musi być co najmniej dwóch wspólników. W przypadku spółek kapitałowych istnieje możliwość zawiązania spółki przez jednego lub kilku wspólników.
Utworzenie spółek kapitałowych zależy od posiadania odpowiedniego kapitału, którego minimalna wysokość jest określona ustawowo – 5 000 zł dla spółek z o.o., 100 000 zł dla spółek akcyjnych.
W przypadku spółek osobowych nie ma ustawowych wymagań w kwestii wysokości wnoszonego do spółki kapitału (wyjątek stanowi spółka komandytowo-akcyjna), a sam kapitał spółek osobowych była różny, w zależność o skali planowej działalności.
Aby utworzyć spółkę osobową, zarówno wspólnicy spółek osobowych, jak i kapitałowych są zobowiązani do zawarcia umowy spółki – w odpowiedniej dla tego typu spółki formie oraz zgłoszenia zawiązanie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego właściwego ze względu na siedzibę spółki.
Zgłoszenie składamy na urzędowych formularzach dostępnych na stronie:
Spółka osobowa powstaje dopiero z chwilą wpisania jej do rejestru. Obecnie istnieje również możliwość zakładania niektórych typów spółki osobowych przez internet. Jest to na pewno procedura tańsza i szybsza, ale jak każde nowe rozwiązanie zyskała zarówno przeciwników, jak i zwolenników.
Natomiast w przypadku spółek kapitałowych procedura ich powstania jest zdecydowanie bardziej skomplikowana. Przede wszystkim należy wskazać na to, iż spółka kapitałowa zanim przejdzie w fazę spółki właściwej (tj. stanie się osobą prawną) jest w fazie spółki w organizacji (na temat spółki kapitałowej w organizacji zob. wpis na blogu). Spółka kapitałowe w organizacji musi zostać zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego w ciągu 6 miesięcy od momentu podpisania umowy spółki.
Warto również dodać, że spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można również założyć przez internet.
- Podmiotowość prawna spółek osobowych i kapitałowych
Spółki osobowe nie są osobami prawnymi. Są jednak – obok osób fizycznych i prawnych – autonomicznymi podmiotami prawa, które mogą samodzielnie działać w obrocie prawnym. Taki charakter spółek osobowych wynika z art. 331 § 1 Kodeksu cywilnego i art. 8 Kodeksu spółek handlowych.
Art. 331 § 1 Kodeksu cywilnego – „Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.”
Art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych – „Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.”
Spółki osobowe mogą więc samodzielnie uczestniczyć w obrocie prawnym, ponieważ:
- mogą we własnym imieniu nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania. Dodatkowo ustawodawca zezwala na nabywanie prawa własności nieruchomości i innych praw rzeczowych przez spółki osobowe. W księdze wieczystej jako podmiot tych praw należy wpisać spółkę,
- posiadają własny, odrębny majątek,
- mogą być pozwane oraz we własnym imieniu pozywać,
- nie posiadają organów (wyjątek stanowi spółka partnerska i spółka komandytowa-akcyjna) w obrocie gospodarczym spółki te są reprezentowane przez ich wspólników (ewentualnie prokurentów),
- wspólnicy ponoszą osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki (przy czym pamiętajmy, że jest to odpowiedzialność subsydiarna egzekucja z majątku wspólnika może zostać przeprowadzona dopiero w chwili, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna).
Spółki kapitałowe są osobami prawnymi. W kodeksie spółek handlowych brak jest przepisu wyraźnie przyznającego spółką kapitałowym zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych i zdolność sądową. Jednakże w doktrynie prawa podkreśla się, że uznanie spółki kapitałowej za osobę prawną (art. 12 KSH), jest równoznaczne z przyznaniem jej zdolności prawnej.
Spółkę kapitałową jako osobę prawną charakteryzują w szczególności następujące cechami:
- jest odrębnym od jej wspólników podmiotem prawa, wyposażonym w zdolność do nabywania i zbywania praw, zaciągania zobowiązań oraz uczestnictwa w sporach,
- dla prawidłowego funkcjonowania spółki z o.o. jako osoby prawnej niezbędne jest posiadanie przez nią własnego majątku. Naturalną konsekwencją rozdzielności majątków wspólników oraz majątku spółki jest wyłączna odpowiedzialność spółki za jej zobowiązania, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników,
- każda spółka kapitałowa działa poprzez swoje organy. W spółce z o.o. mamy co do zasady dwa organy obligatoryjne (zarząd i zgromadzenie wspólników) oraz dwa organy fakultatywne (rada nadzorca i komisja rewizyjna). Natomiast w spółce akcyjnej zawsze występują trzy organy obligatoryjne (zarząd, rada nadzorcza i walne zgromadzenie).