O możliwości ustanowienie prokury powinien wiedzieć każdy kto planuje prowadzić działalność gospodarczą. Powołanie prokurenta usprawnia bowiem działania przedsiębiorcy w warunkach obrotu gospodarczego. Zyskuje on dodatkowy podmiot, który może działać w jego imieniu.
Co to jest właściwie prokura? Kto może udzielić prokury?
Prokura jest to szczególny rodzaj pełnomocnictwa, które może udzielić przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidenci i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego[*], które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności również dla osoby, której uprzednio udzielono prokury.
W spółkach osobowych ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Natomiast w spółkach kapitałowych ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich członków zarządu.
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona zawsze na piśmie.
Prokura nie może być przeniesiona na osobę trzecią. Prokurent może jedynie ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Kto może być prokurentem?
Prokurentem może być jedynie człowiek mający pełną zdolność do czynności prawnych.
Jakie są rodzaje prokury?
- Prokura samoistna (samodzielna), polega na tym, że przedsiębiorca udzielna pełnomocnictwa tylko jednej osobie. Osoba ta może samodzielnie składać oświadczenia woli w imieniu przedsiębiorcy.
- Prokura łączna polega na tym, że przedsiębiorca udziela kilku osobom łącznie pełnomocnictwa, co wymaga wyraźnego zaznaczenia w treści pełnomocnictwa. W tym przypadku prokurenci składają oświadczenie w imieniu przedsiębiorcy zawsze łącznie, natomiast kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznej. Prokura łączna może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.
- Prokura oddziałowa występuje wtedy, gdy pełnomocnictwo jest ograniczone do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Czy powołanie prokurenta należy zgłosić do odpowiedniego rejestru?
Udzielenie i wygaśniecie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Kiedy można odwołać prokurenta?
Prokurenta można odwołać w każdym czasie. W spółkach osobowych odwołać prokurę może każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki. Natomiast w spółkach kapitałowych odwołać prokurę może każdy członek zarządu.
Kiedy wygasa prokura?
Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. Ponadto Prokura wygasa na skutek śmierci prokurenta.
W obecnym stanie prawnym prokura wygasa również na skutek ustanowienia kuratora na podstawie art. 42 § 1 KC. W okresie kurateli prokura nie może być także ustanowiona.
Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.
dr Małgorzata Wach-Pawliczak
[*] podmioty podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców zob. art. 36 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym