Pojęcie udziału może być zdefiniowane w dwojaki sposób.
Po pierwsze, udział jest ułamkiem kapitału zakładowego.
Zgodnie z treścią art. 152 KSH kapitał zakładowy dzieli się na udziały, które mogą być równej, bądź nierównej wartości nominalnej. Wartość nominalna jednego udziału nie może być jednak niższa niż 50 zł (art. 154§ 2 KSH). Z kolei kwestia czy udziały mają być równiej czy nierównej wartości musi zostać uregulowana w umowie spółki. Jeżeli wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i niepodzielne. Tym samym struktura udziałów może opierać się na dwóch założeniach:
- każdy ze wspólników może mieć więcej niż jeden udział – w takim przypadku wszystkie udziały muszą być równej wartości i są niepodzielne.
- każdy ze wspólników może mieć tylko jeden udział – wówczas udziały są podzielne i najczęściej różnej wartości, choć nie można wykluczyć, że wspólnicy w umowie spółki ustalą, że będą posiadać po jednym udziale, o tej samej dla wszystkich lub dla kilku z nich wartości nominalnej.
Po drugie, udział stanowi ucieleśnienie praw i obowiązków wspólników w spółce.
Udział w kapitale zakładowym stanowi ucieleśnienie praw i obowiązków wspólnika w spółce. Każdy posiadacz udziału (czyli wspólnik) ma w spółce określone prawa i ciążą na nim obowiązki. Udziały są ewidencjonowane w księdze udziałów, którą prowadzi zarząd spółki. W księdze udziałów znajdziemy informację kto jest wspólnikiem spółki i ile posiada on udziałów.
Na udział składają się prawa i obowiązki wspólników w spółce. Tradycyjne wyróżnia się prawa i obowiązki ściśle majątkowe (takie jak np. prawo do dywidendy czy obowiązek dopłaty) oraz prawa i obowiązki korporacyjne (np. prawo do głosu, prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, prawo do żądania rozwiązania spółki czy obowiązek wniesienia wkładu). Są one co do zasady równe w przypadku wszystkich wspólników, chyba że ustawa lub umowa spółki stanowi inaczej (art. 174 KSH). Odmienność w zakresie praw wspólników może wynikać z dozwolonego ustawowo uprzywilejowania udziałów.
Udziały mogą być uprzywilejowane:
- co do prawa głosu
- co do dywidendy
- co do udział w majątku spółki w likwidacji
Katalog ten nie jest jednak katalogiem zamkniętym.
Uprzywilejowanie udziału dotyczy udziału, a nie osoby wspólnika. Zbycie udziałów uprzywilejowanych powoduje możliwość korzystania z uprzywilejowania przez nabywcę.
Na koniec warto zaznaczyć, że na udziały lub prawa do zysku, nie mogą być wystawiane dokumenty na okaziciela, jak również dokumenty imienne lub na zlecenie (art. 174 § 6 KSH).
W najbliższym czasie opublikujemy na blogu tekst dotyczący umorzenia udziałów w spółce z o.o.