Zgodnie z art. 10 § 1 KRO: „Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny”.
Zgodnie z powyższym, ustawodawca ustanawia zakaz zawierania związku małżeńskiego przez osobę niemającą ukończonych 18 lat. Przeszkoda wieku ma jednak charakter przeszkody małżeńskiej względnej (nie absolutnej). Artykuł 10 § 1 zd. 2 KRO przewiduje bowiem możliwość uzyskania zezwolenia sądu na zawarcie małżeństwa przez kobietę (nie mężczyznę) w sytuacji, gdy spełnione są łącznie trzy przesłanki, tj.:
1) ukończenie przez kobietę 16 roku życia;
2) wystąpienie tzw. ważnych powodów uzasadniających złożenie wniosku w przedmiocie uzyskania zezwolenia na małżeństwo mimo braku wymaganego wieku po stronie kobiety;
3) istnienie okoliczności wskazujących na zgodność zawieranego małżeństwa z dobrem założonej rodziny.
Ustawodawca nie wskazuje wprost jakie „ważne powody” uzasadniają złożenie wniosku w przedmiocie uzyskania zezwolenia na zawarcie małżeństwo. Niewątpliwie chodzi jednak o ważne powody występujące w okolicznościach wskazujących na zgodność zawieranego małżeństwa z dobrem założonej rodziny.
W orzecznictwie wskazuje się, na następujące „ważne powody”:
1) ciąża kobiety wnioskującej o wydanie zezwolenia na zawarcie małżeństwa;
2) urodzenie się dziecka przez kobietę wnioskującą o wydanie zezwolenia na zawarcie małżeństwa;
3) trwały związek faktyczny istniejący między „przyszłymi” małżonkami od dłuższego czasu (minimum od kilku miesięcy), wskazujący na duże prawdopodobieństwo zajścia kobiety w ciążę;
4) bezpośrednie niebezpieczeństwo grożące życiu jednego z „przyszłych” małżonków;
5) mobilizacja mężczyzny do wojska na wypadek wojny.
Dodatkowo Sąd mając na uwadze dobro założonej rodziny powinien dokonać wnikliwej oceny sytuacji osobistej każdego z „przyszłych” małżonków oraz wzajemnego ich do siebie stosunku, w kontekście rokowań co do trwałości i prawidłowości zawartego przez nich małżeństwa. Sąd powinien rozważyć m.in. następujące okoliczności:
1) stan dojrzałości (psychicznej, społecznej) niepełnoletniej kobiety;
2) stan dojrzałości fizycznej niepełnoletniej kobiety do współżycia małżeńskiego;
3) posiadanie niezbędnych do utrzymania rodziny środków materialnych;
4) posiadanie odpowiedniego wykształcenia, przygotowania do zawodu;
5) posiadanie stałego źródła dochodów;
6) przewidywaną sytuację mieszkaniową i majątkową przyszłych małżonków;
7) charakter moralny przyszłego środowiska życia kobiety i dzieci;
8) cechy osobowościowe mężczyzny
9) kwestię samodzielności decyzji o zawarciu małżeństwa (czy nie jest ona wynikiem presji ze strony osób najbliższych).
Warto również dodać, że możliwe jest również złożenie wniosku przez kobietę, która nie ukończyła jeszcze 16 roku życia. W takim przypadku wydanie zezwolenia przez sąd na zawarcie małżeństwa przez tę kobietę może nastąpić dopiero wówczas, gdy ukończy ona 16 lat. Od tego wymogu nie ma wyjątku.
Przez zawarcie małżeństwa małoletnia panna młoda uzyskuje pełnoletność, a zatem również pełną zdolność do czynności prawnych. Nie traci jej nawet w przypadku unieważnienia małżeństwa.
