Często osoby (szczególnie te, które nigdy wcześniej nie prowadziły działalności w formie spółki z o.o.) zastanawiają się czy prezes i członek zarządu to dwa różne stanowiska. Na ogół panuje przekonanie, że prezes jest wyżej w hierarchii i pełni funkcję „szefa” dla pozostałych członków zarządu. Czy tak jest w rzeczywistości? Czy zawsze prezes zarządu jest potrzeby i musi zostać powołany w każdej spółce z o.o.?
Członkowie zarządu – kim są i jakie mają zadania?
W pierwszej kolejności, należy wskazać, że zarząd to obligatoryjny (w odróżnieniu od rady nadzorczej) organ w spółce z o.o. Uprawnienia zarządu i jego funkcjonowanie regulują art. 201-211 KSH.
Zgodnie z art. 18 KSH członkami zarządu mogą być wyłącznie osoby fizyczne mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Z kolei nie może być członkiem zarządu osoba która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i art. 591 KSH.
Członków zarządu w spółce z o.o. powołuje zgromadzanie wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny sposób ich powołania. Kadencja członka zarządu trwa rok lub dłużej (brak górnej granicy). Dopuszcza się również możliwość powołania członka zarządu na czas nieokreślony.
Zarząd jest organem wykonawczym spółki. Może być jedno lub wieloosobowy. Członkowie zarządu po równo posiadają prawa i obowiązki odnoszą się zarówno do sfery wewnętrznej (prowadzenie spraw spółki), jak i zewnętrznej działalności spółki (reprezentowanie spółki). Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz według następujących zasad:
Prowadzenie spraw spółki – jeżeli zarząd jest jednoosobowy, sprawy spółki prowadzi jedyny członek zarządu. W przypadku zarządu wieloosobowego prowadzenie spraw spółki odbywa się następująco:
- czynności nieprzekraczające zwykłych czynności – każdy członek zarządu, może podjąć bez uprzedniej uchwały zarządu, chyba że któryś z członków zarządu zgłosi sprzeciw, wtedy wymaga jest uchwała zarządu (podjęta bezwzględną większością głosów),
- czynności przekraczające zwykłe czynności spółki – wymagana jest uchwała zarządu, podjęta bezwzględną większością głosów.
Reprezentacja – sposób reprezentacji określa umowa (statut) spółki. Jeżeli brak takich postanowień, to przy zarządzie wieloosobowym do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub członka zarządu i prokurenta (reprezentacja czynna).
W przypadku reprezentacji biernej tj. składanie oświadczeń spółce oraz doręczenie pism spółce, czynności te mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.
Czy wspólnik to członek zarządu?
„Członek zarządu” i „wspólnik” to nie są tożsame pojęcia. Wspólnicy mianują członków zarządu i mogą na to stanowisko wskazać siebie i wtedy wspólnik rzeczywiście może być członkiem zarządu. Wspólnicy mogą jednak wskazać także inne osoby zupełnie niezwiązane ze spółką.
Ważne jest, aby dobrze zrozumieć różnicę pomiędzy wspólnikami, a członkami zarządu, ponieważ inaczej wygląda kwestia odpowiedzialności w stosunku do każdej z tych osób. Po pierwsze, wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Ryzykują jedynie do wysokości wniesionych wkładów. Natomiast członkowie zarządu odpowiadają w określonych w KSH przypadkach za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (zob. art. 299 KSH).
Czy zawsze w spółce z o.o. musi zostać powołany prezes zarządu?
Przepisy KSH mówią, że do założenia spółki potrzebne jest powołanie zarządu. Wobec tego, nie ma obowiązku powoływania prezesa w spółce, ale można wyróżnić tym stanowiskiem któregoś z członków zarządu. Niemniej jednak należy podkreślić, że samo mianowanie członka zarządu na prezesa, w żaden sposób nie zwiększa jego uprawnień. Aby jednak wzmocnić jego uprawnienia, trzeba zrobić odpowiedni zapis w umowie spółki. Zgodnie z KSH prezesa zarządu można dodatkowo uprzywilejować w ten sposób, że jego głos jest rozstrzygający w głosowaniach, gdzie głosy innych członków zarządu rozkładają się po równo. W spółkach jednoosobowych często prezes zarządu jest jedynym członkiem uprawionym do reprezentowania spółki.
Podsumowując: sam fakt objęcia funkcji prezesa zarządu nie poszerza jego kompetencji względem pozostałych członków organu, ponieważ z punktu widzenia prawa, wszyscy oni są równi. Dopiero stosowny zapis w umowie spółki, może dać prezesowi dodatkowe uprawnienia.
Nasuwa się więc pytanie PO CO W SPÓŁCE PREZES ZARZĄDU?
W praktyce prezesowi zarządu poszerza się (w umowie spółki) uprawnienia zwykłego członka zarządu. Na ogół jego pozycja jest więc silniejsza niż pozostałych członków zarządu. Funkcję „prezesa” powszechnie rozumie się jako stanowisko przywódcy. W niektórych spółkach, powołuje się więc członka zarządu na prezesa, tylko po to, żeby zaznaczyć, że jest on liderem. Potwierdzeniem tytularności tego stanowiska jest sam fakt, że nawet w spółkach z o.o., gdzie jest tylko jeden członek zarządu, nadaje mu się funkcję prezesa zarządu.
Odpowiadając więc na zadane na wstępie pytanie czy zawsze w spółce z o.o. należy powołać prezesa zarządu? należy odpowiedzieć, że NIE. Jest to każdorazowo wewnętrzna decyzja wspólników.